Dla zachowania zdrowia zębów i dziąseł konieczna jest nie tylko prawidłowa codzienna higiena jamy ustnej oraz regularne wizyty u dentysty. Bardzo ważne jest także przestrzeganie zasad zbilansowanej, zdrowej diety. Warto raz na zawsze uświadomić sobie, że nasze nawyki żywieniowe mają ogromny wpływ na stan zdrowia jamy ustnej – niektóre produkty spożywcze mogą wspierać zdrowie zębów, zaś inne – im szkodzić. Dlatego podpowiadamy, co warto jeść, a czego unikać, aby cieszyć się pięknym i zdrowym uśmiechem przez wiele lat.
Zasady profilaktyki próchnicy i chorób dziąseł opierają się na trzech kluczowych elementach. Pierwszym z nich jest codzienna higiena jamy ustnej – czyli mycie zębów co najmniej 2 razy dziennie przez 2-3 minuty, oczyszczanie przestrzeni między zębami i języka, a także stosowanie płukanek do ust. Drugi element to regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym, przynajmniej raz na pół roku. Trzecim elementem jest natomiast przestrzeganie zasad zdrowej, zbilansowanej diety, która odgrywa ogromną rolę w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania wszystkich tkanek i narządów organizmu.
Warto pamiętać, że to właśnie dobór odpowiednich produktów spożywczych może np. pomóc wzmocnić szkliwo, wspierać regenerację tkanek miękkich jamy ustnej albo chronić przed chorobami przyzębia. Z drugiej strony – niektóre produkty spożywcze mogą przyczyniać się do powstawania próchnicy oraz stanów zapalnych dziąseł. Kluczowe jest zatem to, by świadomie podchodzić do swojej diety, wybierając produkty sprzyjające utrzymaniu zdrowych zębów i dziąseł, zaś eliminując te, które mogą im zaszkodzić.
Dieta a zdrowie jamy ustnej – jakie substancje są korzystne dla zdrowia zębów?
Zrównoważona dieta bogata w ściśle określone substancje i związki może znacząco poprawić stan zdrowia jamy ustnej. Jakie konkretnie składniki, minerały i witaminy są więc niezbędne dla zachowania zdrowych zębów i dziąseł?
- Wapń – jest podstawowym budulcem zębów i kości. Spożywanie produktów bogatych w wapń wzmacnia szkliwo, chroniąc zęby przed uszkodzeniami mechanicznymi i próchnicą. Najwięcej wapnia znajdziemy w produktach mlecznych, takich jak mleko, jogurty i sery, a także w zielonych warzywach liściastych.
- Fluor – pierwiastek ten odgrywa kluczową rolę w procesie remineralizacji szkliwa, co pomaga w zapobieganiu próchnicy. Choć fluor w pierwszej chwili kojarzymy raczej z pastą do zębów, to jednak warto pamiętać, że w niewielkich ilościach znajduje się także w wodzie pitnej, herbacie i niektórych produktach spożywczych, takich jak ryby morskie.
- Witamina D – wspiera wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego, co jest niezbędne do utrzymania mocnych zębów. Występuje naturalnie w tłustych rybach, jajach oraz w produktach wzbogaconych, takich jak niektóre mleka i soki.
- Fosfor – razem z wapniem tworzy kryształy hydroksyapatytu, które są głównym składnikiem mineralnym szkliwa. Fosfor można znaleźć w mięsie, rybach, nabiale, orzechach i nasionach.
- Witamina C – jest kluczowa dla zdrowia dziąseł. Witamina C wspiera produkcję kolagenu, który jest istotny dla utrzymania zdrowej tkanki łącznej w jamie ustnej. Niedobór tej witaminy może prowadzić do krwawienia dziąseł i chorób przyzębia. Bogatym źródłem witaminy C są owoce cytrusowe, papryka, truskawki i brokuły.
- Pełnowartościowe białka – odgrywają kluczową rolę w regeneracji tkanek oraz produkcji enzymów i hormonów, które wspomagają zdrowie jamy ustnej. Znajdziemy je w mięsie, rybach, jajach, roślinach strączkowych oraz produktach mlecznych.
- Nienasycone kwasy tłuszczowe – mają właściwości przeciwzapalne, które mogą pomóc w ochronie dziąseł przed stanami zapalnymi. Znajdują się w rybach, oliwie z oliwek, orzechach i nasionach.
- Złożone węglowodany – w przeciwieństwie do cukrów prostych, złożone węglowodany nie są łatwo fermentowane przez bakterie w jamie ustnej, co zmniejsza ryzyko próchnicy. Warto więc sięgać po pełnoziarniste produkty, takie jak chleb, makaron i ryż.
Produkty, które warto jeść dla zdrowia zębów i dziąseł
Liczne badania i obserwacje dowiodły, że spożywanie produktów zawierających takie składniki, jak wapń, fosfor czy witamina D pozytywnie wpływa na zdrowie jamy ustnej. Do konkretnych produktów, które mają korzystny wpływ na kondycję zębów, dziąseł i błon śluzowych jamy ustnej zalicza się więc:
- nabiał (mleko, sery, jogurty) – bogate źródło wapnia i fosforu, które wzmacniają szkliwo,
- ryby morskie (np. łosoś, sardynki) – dostarczają fluoru i witaminy D, niezbędnych dla mocnych zębów,
- orzechy i nasiona (migdały, pestki dyni, słonecznik) – są bogate w wapń i fosfor, a także zdrowe nienasycone tłuszcze,
- zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż, sałata, kapusta) – są doskonałym źródłem wapnia oraz innych witamin i minerałów,
- owoce i warzywa bogate w witaminę C (papryka, brokuły, truskawki, seler naciowy) – produkty bogate w witaminę C pomagają w utrzymaniu zdrowych dziąseł, m.in. wzmacniając naczynia krwionośne,
- pełnoziarniste produkty (chleb, makaron, ryż) – dostarczają złożonych węglowodanów, takich jak np. błonnik, które są doskonałym źródłem energii, a jednocześnie nie szkodzą zębom tak jak cukry proste.
Odżywianie a stan jamy ustnej – czego unikać?
Skoro niektóre pokarmy mogą przyczynić się do utrzymania zdrowych zębów i dziąseł, to oczywiste jest to, że inne mogą być dla nich szkodliwe – szczególnie jeśli są spożywane w nadmiarze. Największym zagrożeniem są cukry proste, znajdujące się w niektórych pokarmach kwasy oraz produkty lepkie, łatwo przylegające do powierzchni zębów.
- Cukry proste – są główną pożywką dla bakterii próchnicotwórczych, które przekształcają cukry w kwasy niszczące szkliwo. Częste spożywanie cukrów prostych, zwłaszcza w formie napojów słodzonych, słodkich przekąsek i słodyczy, znacznie zwiększa ryzyko rozwoju próchnicy.
- Kwasy – zarówno te zawarte w pożywieniu, jak i produkowane przez bakterie w wyniku fermentacji cukrów, mogą prowadzić do erozji szkliwa. Soki owocowe, napoje gazowane, wino oraz niektóre owoce (np. cytrusy) mają wysoką zawartość kwasów, które mogą uszkadzać zęby.
- Lepkie produkty – takie jak lepkie cukierki, ale i np. suszone owoce, których pozostałości łatwo oblepiają zęby, co sprzyja długotrwałemu oddziaływaniu cukrów i kwasów na szkliwo.
Chcesz mieć zdrowe zęby? To wyeliminuj ze swojej diety!
W komponowaniu diety dla zdrowia zębów trzeba oczywiście zachować pewien rozsądek. Przykładem mogą być np. soki owocowe, które z jednej strony mają w sobie sporo naturalnych cukrów i kwasów niszczących szkliwo, ale z drugiej – zwłaszcza w okresie zimowym są świetnym źródłem niezbędnych witamin. Całkowite wyeliminowanie ich z jadłospisu nie byłoby rozsądne, więc najlepiej pić je od czasu do czasu i przez słomkę, tak aby zminimalizować kontakt płynu z powierzchnią zębów. Podobnie jest np. z suszonymi owocami, które są słodkie i lepkie, ale dietetycy polecają je jako zdrowszą alternatywę dla cukierków, ciastek i innych słodkich przekąsek. Tu też trzeba zachować umiar i oczywiście pamiętać o tym, by wyszczotkować zęby po posiłku, co pozwoli usunąć resztki jedzenia.
Na pewno jednak dla zdrowia jamy ustnej – i całego organizmu – z codziennej diety warto wyeliminować:
- słodycze (cukierki, ciastka, batony) – są bogate w cukry proste, które sprzyjają próchnicy,
- słodkie napoje, przede wszystkim gazowane (cola, lemoniady) – zawierają zarówno cukry, jak i kwasy, które niszczą szkliwo,
- przekąski typu fast food (chipsy, hamburgery, hot-dogi) – zawierają skrobię, która w jamie ustnej rozkłada się na cukry, będące pożywką dla bakterii, a częstym dodatkiem do nich są słodzone sosy i keczupy,
- alkohol (czerwone wino, piwo, kolorowe drinki) – poza zawartością cukru i kwasów alkohol wysusza jamę ustną, co zmniejsza ochronne działanie śliny.
Zdrowa dieta to jeden z najważniejszych elementów profilaktyki stomatologicznej. Dbając o zbilansowaną dietę, bogatą w niezbędne składniki odżywcze, a jednocześnie eliminując produkty szkodliwe, możemy w znacznym stopniu przyczynić się do zdrowia naszych zębów i dziąseł. Pamiętajmy, że zdrowy uśmiech zaczyna się na talerzu!
Masz pytania o zasady profilaktyki próchnicy i chorób dziąseł? Szukasz miejsca, w którym zespół specjalistów zadba kompleksowo o zdrowie i estetykę Twojego uśmiechu – od instruktażu higieny, przez regularne przeglądy stomatologiczne aż po nowoczesne leczenie próchnicy? Skontaktuj się z nami i umów się na wizytę w dogodnym terminie!