Zdrowie jamy ustnej to fundament zarówno dobrego samopoczucia, jak i zdrowia ogólnego. W okresie ciąży troska o zęby i dziąsła nabiera szczególnego znaczenia, gdyż zachodzące w organizmie kobiety zmiany – m.in. hormonalne – zwiększają ryzyko chorób jamy ustnej. Warto więc wiedzieć, dlaczego odpowiednia opieka stomatologiczna jest istotna przed planowaną ciążą i w jej trakcie, jakie zabiegi można bezpiecznie wykonywać u ciężarnych, a które lepiej odłożyć na okres już po porodzie.
Ciąża jest bardzo wymagającym okresem dla organizmu kobiety. W tym czasie ciało przechodzi liczne zmiany, m.in. fizjologiczne, immunologiczne i hormonalne, które wpływają na różne aspekty zdrowia, w tym kondycję jamy ustnej.
Z tego powodu opieka stomatologiczna powinna być integralną częścią planowania ciąży oraz standardowej opieki medycznej w jej trakcie. Należy koniecznie zadbać o zdrowe zęby i dziąsła już na etapie planowania potomstwa, a w czasie ciąży regularnie odwiedzać gabinet stomatologiczny, by zapobiec ewentualnym problemom.
Zdrowie jamy ustnej w ciąży – dlaczego jest tak ważne?
Ciąża wpływa na cały organizm kobiety – również na jamę ustną. W okresie tym występują różne czynniki, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób zębów i dziąseł.
- Zmiany hormonalne
Wzrost poziomu progesteronu i estrogenów powoduje większą podatność dziąseł na infekcje i stany zapalne. W wyniku tego może dojść do ciążowego zapalenia dziąseł, objawiającego się zaczerwienieniem, obrzękiem i krwawieniem.
- Zmniejszona odporność
Układ immunologiczny kobiety w trakcie ciąży w naturalny sposób przestawia się w taki sposób, aby przede wszystkim chronić rozwijające się dziecko. Czasowo spada więc odporność organizmu przyszłej mamy, co może sprzyjać rozwojowi chorób zębów i dziąseł.
- Częste podjadanie
U wielu kobiet, zwłaszcza w pierwszych tygodniach ciąży, występują charakterystyczne zachcianki żywieniowe, np. zwiększona ochota na słodycze albo kwaśne produkty. Jeśli dojdą do tego zaniedbania w zakresie higieny, u ciężarnej szybko może rozwinąć się erozja szkliwa lub próchnica.
- Wymioty i refluks
Dość powszechną dolegliwością w pierwszym trymestrze ciąży są mdłości, wymioty i refluks, czyli cofanie się kwaśnej treści żołądkowej. Kwas żołądkowy, który dostaje się do jamy ustnej, osłabia szkliwo, zwiększając ryzyko zmian erozyjnych oraz próchnicy.
Warto pamiętać, że próchnica jest nie tylko chorobą zębów, ale także potencjalnym źródłem poważnych problemów zdrowotnych u kobiet w ciąży. Bakterie odpowiedzialne za rozwój próchnicy, głównie Streptococcus mutans, mogą przedostać się do krwiobiegu przez uszkodzone tkanki jamy ustnej, a to niesie ze sobą ryzyko powikłań ciążowych.
Dodatkowo, próchnica wpływa na samopoczucie kobiety – towarzyszący tej chorobie ból zęba jest zawsze przykrym, stresującym przeżyciem, a to także negatywnie oddziałuje na rozwój płodu. Dlatego leczenie próchnicy w ciąży to kluczowe kroki w ochronie zdrowia matki i dziecka.
Nie można też zapominać o tym, jakie zagrożenie niosą ze sobą stany zapalne dziąseł. Badania naukowe dowiodły, że zbagatelizowane, nieleczone zapalenie przyzębia u kobiet ciężarnych może powodować przedwczesny poród i niską masę urodzeniową dziecka. Bakterie odpowiedzialne za infekcje tkanek przyzębia mogą przedostawać się do krwiobiegu i wpływać na łożysko, co dodatkowo zwiększa ryzyko powikłań. Wszystko to potwierdza, że opieka stomatologiczna jest dla kobiet w ciąży bardzo istotna.
Czy leczenie zębów w ciąży jest bezpieczne?
Wiele pań – zarówno planujących ciążę, jak i już spodziewających się dziecka – ma obawy związane z bezpieczeństwem zabiegów stomatologicznych. Warto więc stanowczo podkreślić, że współczesna stomatologia oferuje rozwiązania pozwalające na w pełni bezpieczne leczenie zębów w ciąży, oczywiście pod warunkiem przestrzegania pewnych zasad.
W trakcie ciąży można bez większych przeszkód wyleczyć ubytki próchnicowe – stosowane materiały są biokompatybilne i nie stanowią zagrożenia dla płodu. Jeśli po przeprowadzeniu badań stomatolog stwierdzi, że ciężarna wymaga leczenia kanałowego, również może ono zostać wykonane. Dzięki nowoczesnym metodom i odpowiednio dobranym lekom można przeprowadzić je bezpiecznie, a utrzymywanie zainfekowanego zęba przez dłuższy czas może nawet spowodować rozwój sepsy.
Zagrożenia dla zdrowia mamy i dziecka nie stanowią zabiegi usuwania kamienia nazębnego – u wielu pań są one nawet wskazane, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju ciążowego zapalenia dziąseł. U ciężarnych wykonuje się także pilne procedury, np. leczenie ropni – pozostawienie pacjentki w takim stanie mogłoby fatalnie wpłynąć na jej zdrowie i rozwój płodu, a zabiegi tego typu można przeprowadzić bezpiecznie przy odpowiednim dobraniu metod i leków.
Podobnie jest ze znieczuleniem miejscowym – dentyści mają do dyspozycji środki znieczulające, które pozwalają na przeprowadzenie komfortowego, w pełni bezbolesnego zabiegu, a jednocześnie są bezpieczne dla mamy i dziecka. Jeżeli stomatolog wie, że pacjentka planuje ciążę lub spodziewa się dziecka, opracuje taki plan leczenia, aby spełnić jej oczekiwania, zapewnić maksimum komfortu i w żaden sposób nie zaszkodzić rozwojowi płodu.
Jakich badań i zabiegów stomatologicznych nie wykonuje się w trakcie ciąży?
Obok procedur, które można wykonywać w trakcie ciąży są również takie, które lepiej odłożyć na czas po porodzie. Co do zasady u ciężarnych unika się przeprowadzania badań radiologicznych. Promieniowanie rentgenowskie nie pozostaje bez wpływu na rozwijający się płód i choć w badaniach stomatologicznych stosuje się jego minimalne dawki, to jednak ze względów bezpieczeństwa RTG wykonuje się tylko w sytuacjach absolutnie koniecznych, gdy korzyści z takiego badania przewyższają związane z tym ryzyko. Zawsze stosuje się wówczas osłony ołowiane, które chronią ciało kobiety przed promieniowaniem.
Jeśli u przyszłej mamy nie występuje stan zagrożenia zdrowia, na okres po porodzie przekłada się rozległe zabiegi chirurgiczne, które wymagają długotrwałego znieczulenia i uciążliwej rekonwalescencji, utrudniają jedzenie i picie itp. Podobnie wygląda kwestia rozległego leczenia protetycznego, implantoprotetycznego oraz zabiegów wybielania zębów.
Higiena jamy ustnej u kobiet w trakcie ciąży
Codzienna higiena jamy ustnej odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu chorobom zębów i dziąseł u kobiet ciężarnych. Jakich zasad warto przestrzegać?
- Szczotkowanie zębów – regularne szczotkowanie (minimum dwa razy dziennie przez 2-3 minuty) miękką szczoteczką oraz pastą do zębów z fluorem zapobiega gromadzeniu się płytki bakteryjnej i zmniejsza ryzyko zapalenia dziąseł.
- Nici dentystyczne i irygatory – uzupełnienie szczotkowania o nitkowanie (lub stosowanie szczoteczek międzyzębowych) pozwala usunąć resztki jedzenia z przestrzeni między zębami. Z kolei irygator stomatologiczny pomaga zadbać o zdrowie dziąseł.
- Płukanki do jamy ustnej – w okresie ciąży lepiej sięgać po produkty bez alkoholu, zawierające naturalne składniki działające antybakteryjnie i łagodzące stany zapalne.
- Płukanie ust po wymiotach – bezpośrednio po wymiotach lepiej nie szczotkować zębów, bo można wówczas łatwiej uszkodzić rozmiękczone szkliwo. Aby zneutralizować działanie kwasu żołądkowego należy wypłukać usta wodą, a po szczoteczkę można sięgnąć po około 30 minutach.
Zdrowie jamy ustnej ma kluczowe znaczenie zarówno dla kobiety ciężarnej, jak i dla rozwijającego się dziecka. Regularne wizyty u dentysty, odpowiednia higiena i świadomość bezpiecznych metod leczenia pozwalają uniknąć wielu problemów zdrowotnych.
Planowanie ciąży to idealny moment, aby przeprowadzić niezbędne leczenie stomatologiczne, a w trakcie ciąży warto dbać o profilaktykę i konsultować się z dentystą w razie potrzeby. Jeśli masz pytania, potrzebujesz wizyty kontrolnej lub leczenia zębów w ciąży, zapraszamy do Dento Clinic w Radomsku – nasi lekarze pomogą Ci zadbać o zdrowie zębów i dziąseł!